جلیلی: نقد نکردن بی‌تقوایی است/ آیا در جنگ نرم اولویت ما فیلمی مانند طبقه حساس است؟
۵ اسفند, ۱۳۹۲
در مراسم اختتامیه سومین هم‌اندیشی سینماگران و متفکرین سینما انقلاب وحید جلیلی و ناصر هاشم زاده در نشستی به بحث در مورد مشکلات سینمای ایران پرداختند.
ناصر هاشم‌زاده، فیلم‌نامه‌نویس در ابتدای این نشست گفت: من در تحقق سینمای انقلاب اسلامی تردید دارم و در مورد آن تامل می‌کنم. البته من نمی‌گویم که این سینما محقق نخواهد شد اما باید دید که مشکل کنونی سینمای ما چیست. سینمای انقلاب در حالی می‌خواهد با تفکر انقلاب اسلامی ارتباط برقرار کند که نه انقلاب اسلامی در همه زمینه‌ها محقق شده است و نه سینمای ما سینمای مطلوبی است.
وی افزود: زمینه‌های موجود در جامعه این بشارت را می‌دهد که در صورت پافشاری می‌توانیم ارزش‌های انقلاب اسلامی را در هنر ببینیم اما هنوز با مطلوب فاصله داریم. امیدوارم این آرزو با شعارزدگی پیش نرود. ما برای تحقق سینما انقلاب به تفکر و آزاداندیشی نیاز داریم. گذشته ما نشان داده است که ما توانسته‌ایم در طول تاریخ آثار شاخصی به جا بگذاریم که از لحاظ تفکری و هنری در مراتب بالایی هستند پس می‌توانیم در سینما هم این امر را محقق کنیم.
وحید جلیلی فعال فرهنگی و روزنامه‌نگار در ادامه گفت: در ابتدای انقلاب به خاطر اینکه ما تجربه‌ای نداشتیم مجبور بودیم که صورت انتزاعی در مورد سینمای انقلاب بحث کنیم، اما امروز ما دارای گنجینه 35 سال تجربه سینمایی هستیم که می‌تواند چراغ راهی باشد برای مشخص کردن مسیر پیش‌رو. ما باید بحث زبان را جدی بگیریم و جنس فعالیت‌ها را به عرصه میدان عمل نزدیکتر کنیم. سینمای انقلاب اسلامی چیزی است که اکنون محقق نشده است امروز ده‌ها فیلم سینمایی را می‌توان نام برد که شاخص‌های مطلوب سینما انقلاب را دارند.
وی افزود: نیاز امروز سینمای ما نه بحث‌های تفکری، نه موضوعی و نه فرمی است. مسئله اصلی سازماندهی تولید و تماشا است. بسیاری از کسانی که مسئول سازماندهی تولید و تماشا هستند از طرح بحث‌های نظری استقبال می‌کنند. اما ما در سال 92 در جایی که در اوج یک جنگ نرم هستیم باید به مسئله اصلی توجه کنیم. طرح این موضوع که ما سینمای دینی داریم یا نه مسئله اصلی نیست.
این فعال فرهنگی و روزنامه‌نگار تصریح کرد: با حل مسئله اصلی سینما می‌توانیم در بقیه زمینه‌ها نیز موفق شویم. ما اکنون با دادن خون هزاران نفر از جوانان این سرزمین توانستیم فرصت یک حکومت دینی را در ایران ایجاد کنیم. پس باید از آن خوب استفاده کنیم.
هاشم‌زاده با تاکید بر اینکه من نافی بحث‌های نظری هستم، گفت: ما باید اثر تولید کنیم این کار اثبات نظراتی است که در بحث‌های نظری مطرح می‌شود. البته این بحث‌ها نیز بنیان‌ساز است. من می‌گویم سینماگران را باید به تولید تشویق کنیم اما چگونگی ورود به این بحث مهم است.
وی افزود: ما دائما داعیه تحقق یک تمدن اسلامی را داریم اما نمی‌توان این تمدن را کاریکاتوری کشید. همه اجزای یک تمدن باید متناسب با یکدیگر رشد کنند. ما در سینما فیلم‌های خوب و کارگردانهای خوبی داریم اما نتوانستیم جریان‌سازی کنیم. البته مسئله جریان‌سازی در بخش‌های دیگر جامعه مانند سیاست، اقتصاد و… هم مطرح است.
این فیلم‌نامه نویس در ادامه تصریح کرد: من مخالف اینم که در مورد تحقق هنر دینی به نظریه‌پردازی بپردازیم اما ما می‌دانیم انقلاب اسلامی با رهبران دینی محقق شد در حالی که بعد از 35 سال هنوز سینمای دینی مطلوب محقق نشده است. باید دید که چرا سینما انقلاب به یک جریان تبدیل نشده است.
هاشم‌زاده در ادامه گفت: سینماگران نمی‌توانند با دستوراتی که مدیران می‌دهند فیلم بسازند هرچند که سفارش‌های دولتی تاثیرهای بسزایی در سینما دارد. با یکی، دو اثر نمی‌توان یک هم‌اندیشی برگزار کرد ما باید همه فیلم ها را در کنارهم ببینیم. هنوز عدالت در سینمای ما محقق نشده است. عدالت این نیست که ببینیم چقدر فیلم «چ» مورد عنایت قرار گرفته است، بلکه بحث این است که منشور سینما چگونه باشد تا عدالت در سینما برقرار شود.
وی افزود: در سینما افرادی با نگاهایشان فیلم‌سازان را می‌لغزاند اگر کسی به انقلاب فکر کند با تحلیل‌ها و او را به سمت و سویی که می‌خواهند می‌برند. حتی مدیران به ما می‌گویند که چرا دغدغه انقلاب و مردم را داریم و چرا به برخی محافل می‌رویم به ما می‌گویند فیلمی بساز که در مورد ناکجاآباد باشد تا دچار دردسر نشوی.
جلیلی در ادامه با بیان اینکه ما در معارف‌مان مساله‌ای به نام امر به معروف و نهی از منکر داریم که اگر ترک شود اتفاقات بدی می‌افتد گفت: این مساله الان در جامعه ما اتفاق افتاده و معنویت قلابی در جامعه تزریق می‌شود. وقتی که امر به معروف و نهی از منکر ترک شود دعا بالا نمی‌رود.
جلیلی با تاکید بر اینکه ما خلاء نظری در سینما نداریم بلکه مشکل‌مان عملی است، گفت: امر به معروف و نهی از منکر یعنی امر به چیزی که همه می‌دانند خوب است و نهی از آن چیزی که همه می‌دانند بد است. با اینکه این موضوع امری بدیهی به نظر می‌رسد اما اگر این کار را انجام ندهیم دور به دست افراد قالتاق و شارلاتان می‌افتد با اینکه صدها هزار شهید هم داده‌اید.
وی تاکید کرد: عمل ما صرفا علم لازم ندارد بلکه اراده نیز لازم دارد. امروز اگر ما سوالاتی را مطرح می‌کنیم اما به بعضی‌ها بر می‌خورد و معتقدند که این نقد نباید صورت بگیرد. برادری به من می‌گفت تقوا پیشیه کنید و ما را نقد نکنید. نقد نکردن بی‌تقوایی است اگر ما سوال نکنیم که در روایت فتح، حوزه هنری و سازمان سینمایی چه می‌گذرد بی‌تقوایی است.
وی گفت: امروز روز تبلیغ است. یکی از سینماگران بزرگ ما در چند روز اخیر گفت که سینما برای ما اصل و مهم نیست، این حرف مهمی است که او زده است. تبلیغ کار بزرگی است نباید از مشکلات و تمسخرها ترسید. مقام تبلیغ مقام پیامبری است. امروز باید افتخار کنیم تبلیغ‌گر هستیم چون تبلیغ مقام انبیا است، بگذاریم هر چه می‌خواهند بگویند. مقام تبلیغ به کسی می‌رسد که از خدا می‌ترسد و از غیر خدا نمی‌هراسد.
این فعال فرهنگی و روزنامه‌نگار اضافه کرد: میلیاردها پول در ادارات دولتی خرج سینما می‌شود اما فیلم‌های مطلوبی ساخته نمی‌شود ما باید مدیرانمان را به تقوا پیشه کردن کمک کنیم. برخی با دوره کردن مدیران آنها را منفعل می‌کنند.
وی افزود: روایت فتح در جشنواره دو فیلم ساخته است که نسبتش با سینمای انقلاب را متوجه نمی‌شویم. میلیاردها از بودجه مملکت خرج می‌شود اما انگار که این پول‌ها به دور ریخته می‌شود. چهار سال است که مردم این کشور تحت وحشیانه‌ترین تحریم‌ها هستند آیا مدیریت فرهنگی نباید در مورد این مسائل کار کند؟ سازمان تبلیغات اسلامی فیلمی می‌سازد مثل طبقه حساس که وقتی به آن اعتراض می‌کنیم به ما می‌گویند شما همسو با مخملباف حرکت می‌کنند یا اینکه تهیه‌کننده فیلم می‌گوید ما فیلم طنز فاخر در سطح جهانی ساخته‌ایم. تمام این‌ها را آقای خاموشی و مومنی شریف باید جواب دهند. آیا در جنگ نرم اولویت ما فیلمی مانند طبقه حساس است؟
وی با اشاره به فیلم گلاب که در هالیوود ساخته شده است گفت: دستگاه‌های اصلی فرهنگی ما نسبت به این مسال بی‌اعتنا هستند. فیلم خانه پدری با بودجه نیروی انتظامی ساخته می‌شود و مجله شهرداری تهران از آن به عنوان بهترین فیلم سال یاد می‌کند آن وقت اگر ما انتقاد کنیم به مخملباف بودن متهم می‌شویم.
این فعال فرهنگی و روزنامه‌نگار در ادامه گفت: ما 50 فیلم در جشنواره دیدیم اگر همین دو، سه فیلم دفاع مقدسی در جشنواره امسال نبود ما چیزی در جشنواره نداشتیم. بهتر است همین بزرگانی که از سینماگران دفاع مقدسی امسال جشنواره حمایت می‌کنند از آنها سوال کنند که جشنواره فجر چگونه است. جشنواره امسال جشنواره فلاکت بود. همه اقشار در فیلم‌های این جشنواره مفلوک نشان داده شده بودند. هم میلیاردرش مفلوک بود هم روحانی‌اش.
جلیلی در ادامه گفت: بهتر است بپرسیم فیلم شیار 143 چگونه ساخته شد. اشک فیلم‌ساز برای ساخت و ورود آن به جشنواره درآمد باید پرسید همین فیلم «خانه‌‌ای کنار ابرها» چگونه ساخته شد. در حالی که روایت فتح بودجه خود را خرج ساخت فیلم «50 قدم آخر» می‌کند بچه‌های حزب‌اللهی باید پول جمع کنند تا با پول‌های جیب خود این فیلم را بسازند.
وی تصریح کرد: مقام معظم رهبری در دیدار با کارگردانها بحث نقد فیلم‌های سینمایی را عنوان کردند. باید خیلی ساده دید که کدام سینماگر اصلاح‌گرانه فیلم ساخته و کدام برای جشنواره فیلم می‌سازد. ما می‌بینیم یک گروه و از فیلم‌سازان رفته‌اند در یک جشنواره خارجی لباس خود را ست کرده‌اند تا خوب به نظر برسند. کسی که دغده مردم و گرسنگان را دارد آیا اینقدر به لباس اهمیت می‌دهد.
این فعال فرهنگی و روزنامه‌نگار در ادامه گفت: ما به دولت امید نیاز داریم نه دولت تخدیر. سینمای روشنفکری سینمای الغای بن‌بست است. فیلم جدایی نادر از سیمین نیز همین حرف را می‌زند. جمهوری اسلامی جایی است که همه چیز به بن‌بست رسیده است پس باید به خارج برویم.
جلیلی با اشاره به سریال وضعیت سفید حمید نعمت‌الله گفت: در این فیلم همه سیاهی‌ها و تباهی‌های جامعه مطرح شده است، اما در کنارش ما نماز و مهر مادری هم می‌بینیم. سینمای امید یعنی سینمایی که طرح مسئله می‌کند اما سیاه‌نمایی نمی‌کند. فیلم آژانس شیشه‌ای هم که از فیلم‌های خوب است تلخ‌ترین مسائل را مطرح می‌کند. سینمای انقلاب شامل فیلم‌هایی از بوتیک تا آژانس شیشه‌ای می‌شود.
وی گفت: ما نباید صورت مسئله را طوری طرح کنیم که از آن بترسیم آنها ما را به توهم توطئه متهم می‌کنند. می‌گویند اگر می‌خواهی هنری باشیم باید در لایه هشتم فیلم حرف‌های خود را بزنیم. اما آنها خودشان حرف‌هایشان را سریع می‌زنند. ما به سینمای سریع نیازمندیم که مردمی و دغدغه‌مند باشد و طرح مسئله کند. این سینما می‌تواند رشد کند و پرفروش هم باشد.
ناصر هاشم‌زاده در پایان گفت: با وجود انتقادهایی که ما می‌کنیم مدیران سینمایی به راحتی به فیلم‌هایی که می‌خواهند جایزه می‌دهند پس معلوم می‌شود که هنوز فضای گفتمانی ایجاد نشده. سینما زبان پیچیده‌ای است و ما باید با سینماگران مدارا کنیم تا بتوانیم سینمای انقلاب را محقق کنیم. باید به گونه‌ای عمل کنیم که انواع نظرها در فضای گفتمانی سینمای انقلاب مطرح شود.
اخبار مرتبط:
- حاتمی کیا: «سینما انقلاب» می‌خواهند رایحه آوینی را بپراکنند
- تلاش ما ایجاد یک فضای گفتمانی برای حرف زدن سینماگران و متفکرین است
- ققنوس های سینما انقلاب صاحبان خود را شناختند
- گزارش تصویری/ اختتامیه سومین هم اندیشی متفکران سینمای انقلاب اسلامی
- جنگ نرم بدون دادگاه صحرایی جفنگ هم نیست/ فکر می‌کنند با «قلاده‌های طلا» حجت را تمام کرده‌اند
